Plik: KK_uwagi_projekt_korespondencyjne

Uwagi do projektu ustawy w sprawie szczególnych zasad przeprowadzania głosowania korespondencyjnego w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r.:

• zakładam, że całość procesu legislacyjnego odbędzie się w reżimie trzech czytań, a w przypadku istotnej zmiany merytorycznej treści przedłożenia, będą one objęte autopoprawką – aby uniknąć zasadnego zarzutu naruszenia art. 199 KRP;
• nie dostrzegam w tym projekcie naruszenia zakazu wprowadzania „istotnych zmian” w prawie wyborczym w okresie poprzedzającym wybory (pisałem o tym szeroko: Krzysztof Kozłowski, Zakaz wprowadzania „istotnych zmian” w prawie wyborczym w okresie poprzedzającym wybory – rozważania na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego (w:) Przegląd Legislacyjny 2019, nr 2(108), s. 9-34), przede wszystkim dlatego, że:

1. instytucja „ciszy legislacyjnej przed wyborami”, w świetle rekomendacji Komisji Weneckiej i innych dokumentów Rady Europy, ma chronić system polityczny tylko przed instrumentalną zmianą prawa wyborczego, a nie przed jakąkolwiek jego nowelizacją, która poszerza (operacjonalizuje – umożliwia, ułatwia) sposobność wykonywania praw wyborczych przez obywateli;
2. nie dochodzi do zmiany struktury, zasad funkcjonowania i organizacji organów wyborczych;
3. nie dochodzi do ingerencji w zakres podmiotowych praw wyborczych; projekt żadnych praw wyborczych nie rozszerza, ani ich też nie oprymowuje;
4. zmienia się jedynie techniczny sposób oddawania głosu, a „sposób” to nie „prawo, ani obowiązek”, a jedynie forma dopełnienia aktu głosowania;
5. projekt nie likwiduje – co ważne – głosowania osobistego w lokalu wyborczym, przez co nie zmienia się struktury organów wyborczych, unikając zarzutu ingerencji w dotychczas obowiązujące reguły oddawania głosów;
6. umożliwienie wszystkim wyborcom, w miejsce dotychczas wąsko ujętej ich grupy, korespondencyjnego oddawania głosu uznać należy za ułatwienie (operacjonalizację) wykonywania wyborczych praw podmiotowych, a nie jakąkolwiek formę ich dyskrecjonalnego ograniczenia;
7. reguła „wyborczej ciszy legislacyjnej” jest zasadą orzecznictwa konstytucyjnego, a nie zasadą konstytucyjną, która może ulegać weryfikacji w okresie szczególnym (a takim jest okres pandemiczny) i ze względu na szczególne okoliczności (por. wyrok TK z dnia 28 października 2009 r., sygn. akt Kp 3/09);

• za rażące naruszenie art. 7 w zw. z art. 87 KRP, z prognozowanym negatywnym skutkiem dla stwierdzenia ważności wyborów (art. 129 ust. 1 KRP), uważam art. 7 przedłożenia, który przydaje PKW kompetencje do wydawania aktów prawa powszechnie obowiązującego lub co najmniej ich derogacji ad casum;
• doceniając potrzebę uniezależnienia procesu wyborczego od niektórych organów samorządu terytorialnego, już obecnie odmawiających wykonywania swoich ustawowych obowiązków w procesie wyborczym, zamiast tworzyć niekonstytucyjną hybrydę kompetencyjną dla PKW (art. 7 przedłożenia), proponuję – w to miejsce – stworzyć przepisy umocowujące wojewodów do wydawania rozstrzygnięć zastępczych (na odpowiednio dostosowany wzór opisany w rozdziale 6 ustawy dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie), niezbędnych do przeprowadzenia procesów wyborczych, w przypadku stwierdzenia, że organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego nie wypełnia lub nienależycie wypełnia swoje obowiązki w tym procesie; takie akty wojewody pozostają w reżimie art. 87 ust. 2 KRP i są wiążące dla wszystkich uczestników obrotu prawnego, a przy tym mają subsydiarny charakter;
• przedłożenie błędnie posługuje się kategorią „obwodowych komisji wyborczych ds. przeprowadzania wyborów” w odniesieniu do wyborów prezydenckich – w toku tej kategorii wyborów organy te nazywają się po prostu „obwodowymi komisja wyborczymi” – por. art. 181a § 1 pkt 1 (w przeciwieństwie do pkt 2) KW w zw. z art. 294 § 1 pkt 3 KW;

za funkcjonalnie niezasadne, i życiowo niewykonalne, uważam umocowanie PKW do wydawania przepisów proceduralnych (por. art. 4 ust. 2 i art. 6 ust. 2 przedłożenia) ze względu na nieprzewidywalność zachowania członków PKW w sytuacji silnego nacisku medialnego i środowiskowego, przy jednoczesnym zastrzeżeniu, że kwestie te powinny być uregulowane w rozporządzeniach ministrów – odpowiednio: właściwego ds. wewnętrznych  (art. 4 ust. 2 przedłożenia) oraz właściwego do ds. zagranicznych art. 6 ust. 2 przedłożenia), po zasięgnięciu niewiążącej (ze swej istoty) opinii PKW.

Projekt

Ustawa

z dnia ……………

w sprawie szczególnych zasad przeprowadzania głosowania korespondencyjnego w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r.

 Art.1. Ustawa określa szczególne zasady przeprowadzania głosowania korespondencyjnego w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r., w związku z ogłoszonym stanem epidemii na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 2. 1. W wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. możliwość głosowania korespondencyjnego, o którym mowa w rozdziale 6a ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2019 r. poz. 684 i 1504) przysługuje wszystkim wyborcom.

2. Głosowanie korespondencyjne, o którym mowa w ust. 1, jest wyłączone w przypadku głosowania w obwodach głosowania utworzonych w jednostkach, o których mowa w art. 12 § 4 i 7 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy, oraz w obwodach głosowania utworzonych na polskich statkach morskich, a także w przypadku udzielenia przez wyborcę pełnomocnictwa do głosowania, o którym mowa w rozdziale 7 tej ustawy.

Art. 3. Do głosowania korespondencyjnego w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. przepisy rozdziału 6a ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy stosuje się odpowiednio, z wyjątkiem art. 53b § 3a oraz art. 53j tej ustawy.

Art. 4. 1. Minister właściwy do spraw aktywów państwowych, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia i ministrem właściwym do spraw administracji publicznej oraz po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej, określi, w drodze rozporządzenia:

• tryb odbierania kopert zwrotnych od wyborców oraz dostarczania ich do obwodowych komisji wyborczych ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie,
• tryb przekazywania pakietów wyborczych właściwemu dyrektorowi delegatury Krajowego Biura Wyborczego, w sytuacji, o której mowa w art. 53e § 9 zdanie drugie ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy,
• tryb przekazywania kopert zwrotnych właściwemu dyrektorowi delegatury Krajowego Biura Wyborczego, w sytuacji, o której mowa w art. 53i § 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy

– mając na względzie zapewnienie poszanowania zasad przeprowadzania wyborów oraz zapewnienie bezpieczeństwa tych przesyłek.

2. Państwowa Komisja Wyborcza określi, w drodze uchwały:

• sposób postępowania z kopertami zwrotnymi dostarczonymi do obwodowej komisji wyborczej ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie do zakończenia głosowania,
• sposób postępowania z kopertami zwrotnymi dostarczonymi do obwodowej komisji wyborczej ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie po zakończeniu głosowania,
• sposób postępowania z kopertami zwrotnymi zawierającymi niezaklejone koperty na kartę do głosowania,
• sposób postępowania z kopertami zwrotnymi niezawierającymi podpisanego oświadczenia, o którym mowa w art. 53g § 1 pkt 6 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy,
• sposób postępowania z pakietami wyborczymi nieodebranymi przez wyborcę niepełnosprawnego

– mając na względzie zapewnienie poszanowania zasad przeprowadzania wyborów oraz konieczność zabezpieczenia pakietów wyborczych, a w szczególności kopert zwrotnych i kart do głosowania.

Art. 5. W przypadku głosowania korespondencyjnego w obwodach głosowania utworzonych za granicą czynności wójta lub komisarza wyborczego wykonuje konsul.

Art. 6. 1. Minister właściwy do spraw zagranicznych, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej, określi, w drodze rozporządzenia:

• tryb przekazywania wyborcy pakietu wyborczego,
• tryb odbierania kopert zwrotnych dostarczonych przez wyborcę do konsula przed dniem głosowania,
• tryb przechowywania kopert zwrotnych otrzymanych przez konsula do czasu zakończenia głosowania,
• tryb przekazywania kopert zwrotnych do obwodowych komisji wyborczych
• – mając na względzie zapewnienie poszanowania zasad przeprowadzania wyborów oraz zapewnienie bezpieczeństwa tych przesyłek.

2. Państwowa Komisja Wyborcza, określi, w drodze uchwały:

• sposób postępowania z kopertami zwrotnymi dostarczonymi do obwodowej komisji wyborczej do zakończenia głosowania,
• sposób postępowania z kopertami zwrotnymi zawierającymi niezaklejone koperty na kartę do głosowania,
• sposób postępowania z kopertami zwrotnymi niezawierającymi podpisanego oświadczenia, o którym mowa w art. 53r § 1 pkt 6 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy,
• sposób postępowania z pakietami wyborczymi, o których mowa w art. 53q § 7 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy, oraz kopertami zwrotnymi, o których mowa w art. 53t tej ustawy

– mając na względzie zapewnienie poszanowania zasad przeprowadzania wyborów oraz ochrony pakietów wyborczych, a w szczególności kopert zwrotnych i kart do głosowania.

Art.7. W wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r., Państwowa Komisja Wyborcza może określić inne warunki powoływania obwodowej komisji wyborczej niż określone w art. 182 oraz art. 183 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy.

Art. 8. W sprawach nieuregulowanych w niniejszej ustawie stosuje się ustawę z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2019 r. poz. 684 i 1504).

Art. 9. Ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

UZASADNIENIE

W związku z rozprzestrzenianiem wirusa SARS CoV-2, ogłoszonym stanem epidemii, a wcześniej zagrożenia epidemicznego, istnieje pilna potrzeba wprowadzenia szczególnych rozwiązań w zakresie modyfikacji niektórych przepisów Kodeksu wyborczego.

W obecnej sytuacji związanej z rozprzestrzenianiem się koronowirusa, należy mieć na względzie, utrzymujący się stan epidemii, a co za tym idzie ograniczeń zgromadzeń  i przemieszczania się. Ponieważ nadrzędnym obowiązkiem państwa jest umożliwienie uprawnionym obywatelom udziału w wyborach powszechnych, niezbędne jest stworzenie odpowiedniego mechanizmu uwzględniającego panujące warunki pandemii. Tym samym proponuje się upowszechnienie stosowanego już w wybranych kategoriach wyborców – trybu głosowania korespondencyjnego. Każdy z wyborców, przy zachowaniu odpowiednich wymogów formalnych, będzie mógł zagłosować nie będąc zmuszonym do osobistego stawiennictwa przy urnie wyborczej.

Projektowane przepisy znajdą zastosowanie jednorazowo, tj. wyłącznie do wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych na 2020 r.

Z uwagi na szczególną sytuację wywołaną koronawirusem oraz ważny interes państwa, konieczne jest natychmiastowe wejście w życie przedmiotowego projektu ustawy. Proponuje się, aby dniem wejścia w życie ustawy był dzień ogłoszenia tego aktu w dzienniku urzędowym.

Przedmiot projektu ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

Projektowana ustawa nie powoduje skutków finansowych dla budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego.

Projekt wywołuje pozytywne skutki społeczne i prawne, zmniejszając potencjalne ryzyko zachorowania po oddaniu głosu w lokalu wyborczym.

Wejście w życie projektowanej ustawy nie będzie miało wpływu na działalność mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców.

Założenia do projektu rozporządzenia ministra właściwy do spraw aktywów państwowych, w sprawie przesyłek w głosowaniu korespondencyjnym

Przedmiotowe rozporządzenie zostanie wydane przez ministra właściwego do spraw aktywów państwowych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia i ministrem właściwym do spraw administracji publicznej, a także po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej.

Rozporządzenie określi przede wszystkim tryb odbierania kopert zwrotnych od wszystkich wyborców oraz dostarczania ich do odwodowych komisji wyborczych a także tryb przekazania pakietów wyborczych właściwemu dyrektorowi delegatury Krajowego Biura Wyborczego.

Szczegółowe uregulowanie procedury odbioru kopert zwrotnych oraz dostarczanie ich do właściwych obwodowych komisji wyborczych przez przedstawicieli operatora pocztowego jest niezbędne w celu zapewnienia prawidłowej organizacji wyboru z poszanowaniem zasad właściwych dla trybu przeprowadzania wyborów powszechnych. Wprowadzenie właściwych rozwiązań w tym zakresie ma na celu również zapewnienie bezpieczeństwa tych przesyłek.

W celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania ustawy koniecznym jest aby przedmiotowy akt wszedł w życie w ty samym dniu co przepisy ustawy.

Założenia do projektu rozporządzenia ministra właściwego do spraw zagranicznych w sprawie przesyłek w głosowaniu korespondencyjnym za granicą

Przedmiotowy akt zostanie wydany przez ministra właściwego do spraw zagranicznych, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej.

W projektowanym akcie powinny zostać uregulowane tryb przekazywania wyborcy pakietu wyborczego, tryb odbierania kopert zwrotnych dostarczonych przez wyborcę do konsula przed dniem głosowania, tryb przechowywania kopert zwrotnych otrzymanych przez konsula do czasu zakończenia głosowania, a także tryb przekazywania kopert zwrotnych do obwodowych komisji wyborczych. Określając powyższe kwestie właściwy minister powinien się kierować przede wszystkim zasadą sprawnego przeprowadzenia wyborów oraz w celu zapewnienia bezpieczeństwa tych przesyłek.

Uregulowanie powyższych kwestii w akcie wykonawczym pozwoli zastosować głosowanie korespondencyjnie również do obwodów głosowania utworzonych za granicą. Rozwiązania przewidziane w projektowanym akcie będą w większości podobne do rozwiązań zawartych w rozporządzeniu dla przesyłek krajowych w głosowaniu korespondencyjnym, z uwzględnieniem jednak specyfiki głosowania przeprowadzanej poza granicami kraju.

W celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania ustawy koniecznym jest także aby przedmiotowy akt wszedł w życie w ty samym dniu co przepisy ustawy.